Jeszcze kilkanaście lat temu zawód nauczyciela cieszył się ogromnym szacunkiem polskiego społeczeństwa. Dzisiaj jedynie 57 proc. Polaków wyraża zaufanie do nauczycieli. Gdy dodać do tego niskie zarobki, okazuje się, że kariera w polskim szkolnictwie nie daje świetlanych perspektyw na przyszłość. Choć czy aby na pewno? A może warto rozważyć pracę w edukacji?
Praca w edukacji a niskie zarobki
Najczęściej spotykanym argumentem przeciwko pracy w edukacji są niskie zarobki, szczególnie w stosunku do wygórowanych wymagań. By podjąć pracę jako nauczyciel, trzeba ukończyć studia kierunkowe z wybranej dziedziny, a także uzyskać odpowiednie przygotowanie pedagogiczne – czy to na specjalizacji nauczycielskiej, czy też kształcąc się podyplomowo. Studia zajmują co najmniej pięć lat. Co dostajemy w zamian? Na jakie wynagrodzenie może liczyć zwykły nauczyciel, a ile zarabia dyrektor szkoły?
Zarobki nauczycieli w szkołach publicznych są ściśle uregulowane i zależą od decyzji rządu. Początkujący nauczyciel zarobi 3691 zł, w przypadku nauczyciela mianowanego będzie to 3597 zł, a doświadczony nauczyciel dyplomowany dostanie 4553 zł. Oczywiście mówimy tutaj o kwotach brutto, a więc jeszcze przed uwzględnieniem podatku dochodowego i innych opłat nałożonych przez państwo. Ale to nie wszystko, bo nauczyciele mogą liczyć na bonusowe środki.
Jakie dodatki i bonusy dostają nauczyciele?
Większość samorządów decyduje się na przyznanie różnych dodatków. Są to premie stażowe, dodatki funkcyjne i motywacyjne czy dodatek za pracę w trudnych warunkach. Suma bonusowych dochodów rzadko kiedy przekracza połowę podstawowej pensji, choć przykładowo dodatek funkcyjny za pełnienie roli dyrektora lub wicedyrektora szkoły może wynieść nawet do 100 proc. bazowego wynagrodzenia.
Co istotne, etat nauczyciela, przynajmniej na papierze, to 18 godzin lekcyjnych. Mówimy tutaj jedynie o czasie, jaki trzeba spędzić na prowadzeniu lekcji. Wlicza się w to też co najmniej jedna godzina statutowa w tygodniu. Na pierwszy rzut oka to niewiele, ale warto pamiętać, że do lekcji trzeba się odpowiednio przygotować – a do tego należy też sprawdzić testy czy prace domowe. Choć pracy jest dużo, to niektórzy pracują w kilku miejscach, łącznie wyrabiając więcej niż jeden etat. Znacząco zwiększa to zarobki, ale niestety nadmiar pracy negatywnie odbija się na jakości kształcenia.
Nauczyciele pracują w trudnych warunkach
Nauczyciele pracują w trudnych warunkach – szkoły są bardzo głośne, a zapanowanie nad dziećmi wymaga cierpliwości i umiejętności opanowania nerwów. Prowadzenie zajęć obciąża też struny głosowe, przez co wielu nauczycieli ma problemy z głosem. To ciężka i wymagająca praca, a w jej trakcie może dojść do wielu konfliktów z dziećmi lub ich rodzicami. Większość szkół zapewnia dodatek za pracę w trudnych warunkach, ale jest on niewielki – to 10 proc. wynagrodzenia bazowego.
Edukacja to nie tylko sektor publiczny
Wiele osób zapomina, że edukacja to nie tylko sektor publiczny, a na polskim rynku działają tysiące podmiotów dostarczających usługi edukacyjne. To szkoły niepubliczne oraz szkoły językowe, ale też wszelkiego rodzaju obozy sportowe czy językowe, grupy zajęciowe czy korepetycje.
Rynek korepetycji w ciągu ostatnich dziesięciu lat powiększył wartość o niemal 78 proc., a mówimy tutaj tylko i wyłącznie o legalnie działających firmach – szara strefa jest ogromna, a wielu korepetytorów nie odprowadza podatków. Nauczyciele pracujący w szkole na etacie często dorabiają sobie w ten sposób, podobnie jak studenci czy doktoranci. Godzina zajęć z matematyki lub języka angielskiego w wielkim mieście kosztuje od 50 do nawet 150 zł, a w przypadku bardziej niszowych przedmiotów zarobki mogą być dużo wyższe. Są nawet tacy nauczyciele, którzy porzucili pracę w szkole i wyspecjalizowali się w indywidualnej nauce z uczniami.
Kariera w edukacji ma wiele minusów – zarobki są dość niskie, wymagania wysokie, a demografia działa przeciwko nauczycielom (liczba dzieci w Polsce z roku na rok maleje). Mimo tych wad podjęcie pracy w szkole publicznej daje gwarancję stabilnego zatrudnienia na umowie o pracę, a nauczyciele zawsze mogą sobie dodatkowo dorobić, czy to pracując na więcej niż jeden etat, czy też udzielając korepetycji. Zaangażowani, utalentowani nauczyciele mogą liczyć na zaskakująco atrakcyjne zarobki, choć wymaga to dużego nakładu pracy i przedsiębiorczości.
